Luxemburg – officieel het Groothertogdom Luxemburg – staat bekend om zijn internationale sfeer en uitstekende levenskwaliteit, met een sterke nadruk op hoogwaardige gezondheidszorgdiensten en geavanceerde medische technologie. Ontdek alles over deze bloeiende diverse gezondheidsmarkt in onze nieuwste blog.

Bevolking

Luxemburg is een klein land dat grenst aan Frankrijk, België en Duitsland. De bevolking, cultuur en talen van Luxemburg zijn nauw met die van haar buurlanden verbonden, wat ook weerspiegeld wordt in het gezondheidszorgsysteem en de wetgeving. Het land herbergt ongeveer 660.000 mensen, waarvan het grootste deel jonger is dan het gemiddelde in de EU.

Als een van de oprichtende leden van de Europese Unie (EU), net zoals Nederland, heeft Luxemburg in de loop der jaren een opmerkelijke bevolkings- en economische groei doorgemaakt. Het heeft de overgang gemaakt van een focus op staalproductie en landbouw naar een economie die voornamelijk gericht is op financiële dienstverlening en bankwezen. Tegenwoordig behoort Luxemburg tot de welvarendste landen ter wereld. In 2023 bedroeg het gemiddelde inkomen van de bevolking 26.321 internationale dollars (koopkrachtpariteit), vergeleken met 14.793 internationale dollars in het Verenigd Koninkrijk.

De levensverwachting in Luxemburg is momenteel 81,8 jaar, vergelijkbaar met Nederland (81,5 jaar) (2021, Eurostat). Hoewel er verbeteringen zijn in de vermindering van sterfgevallen als gevolg van ischemische hartziekten en beroertes, blijven deze aandoeningen samen met longkanker de belangrijkste doodsoorzaken. Meer dan een derde van alle sterfgevallen in Luxemburg in 2019 kan worden toegeschreven aan gedragsrisicofactoren, zoals tabaksgebruik, ongezonde voeding, overmatig alcoholgebruik en gebrek aan lichamelijke activiteit. Daarnaast dragen milieuproblemen zoals luchtvervuiling bij aan een aanzienlijk aantal sterfgevallen als gevolg van hart- en vaatziekten, ademhalingsziekten en bepaalde vormen van kanker.

De gezondheidsmarkt

Luxemburg heeft een verplicht sociaal ziektekostenverzekeringsstelsel, vergelijkbaar met het zorgstelsel van Nederland. Het systeem wordt beheerd door het Nationale Zorgverzekeringsfonds – Caisse Nationale de Santé (CNS) – en omvat drie regelingen: ziektekostenverzekering, ziekteverlof en langdurige zorgverzekering (LTC). Alle inwoners van Luxemburg zijn verplicht zich aan te sluiten bij een zorgverzekering, en vrijwel de gehele bevolking is gedekt. Hierdoor behoren onvervulde zorgbehoeften tot de laagste in de EU.

De sterftecijfers als gevolg van vermijdbare oorzaken zijn lager dan het EU-gemiddelde, wat wijst op de effectiviteit van preventiebeleid. Slechts 9,6% van de uitgaven wordt door de patiënten zelf betaald, in vergelijking met het EU-gemiddelde van 15,4%. De gezondheidszorg in Luxemburg biedt patiënten vrije keuze van zorgverleners en onbeperkte toegang tot alle niveaus van zorg, waaronder huisartsen, specialisten en ziekenhuizen. Het systeem is echter bijzonder omdat ongeveer een derde van degenen die bij CNS verzekerd zijn, grensarbeiders zijn. Deze zoeken vaak zorg in hun eigen land, wat betekent dat een aanzienlijk deel van de gezondheidsdiensten die door CNS worden gedekt, buiten Luxemburg wordt verleend, voornamelijk in Duitsland, België en Frankrijk. De kosten voor behandeling in buurlanden bedroegen 20% van de totale gezondheidsuitgaven in 2019 (IGSS, 2021; CNS, 2020).

Luxemburg heeft een relatief laag aantal artsen per inwoner in vergelijking met andere EU-landen. Dit komt voornamelijk doordat Luxemburg geen medische opleiding aanbiedt, waardoor het afhankelijk is van buitenlands opgeleide artsen. Ongeveer 26,4% van de artsen die in Luxemburg praktiseren, woont buiten het land. Hetzelfde geldt voor ongeveer 60% van alle verpleegkundigen. Deze afhankelijkheid van buitenlandse zorgverleners heeft ertoe geleid dat Luxemburg kwetsbaar is voor grenssluitingen, zoals tijdens de eerste lockdown van de COVID-19-pandemie in 2020.

Ondanks deze uitdagingen blijft Luxemburg investeren in zijn gezondheidszorgstelsel. In 2019 gaf het land relatief veel uit aan gezondheid, met EUR 3.742 per capita, hoger dan het EU-gemiddelde. Nederland spendeert in vergelijking hiermee nog net iets meer.

Trends

Hoewel het alcoholgebruik in het algemeen langzaam is afgenomen in de afgelopen twee decennia, heeft Luxemburg het op twee na hoogste percentage volwassenen dat regelmatig excessief alcoholgebruik (“binge drinking”) rapporteert, na Denemarken en Roemenië. In 2019 meldde meer dan een op de drie volwassenen regelmatig dergelijk gedrag. Daarnaast is de obesitaspandemie in Luxenburg ook in opmars. In 2018 was meer dan één op de vijf 15-jarigen in Luxemburg te zwaar of leed aan obesitas, een hoger percentage dan in de meeste EU-landen en een aanzienlijke stijging sinds 2006. Net als in andere landen wordt een slechte voeding beschouwd als de belangrijkste factor die bijdraagt aan overgewicht of obesitas. Een positieve ontwikkeling is het afgenomen rookgedrag sinds 2001, zowel bij volwassenen als bij adolescenten. Een deel van deze afname kan worden toegeschreven aan anti-tabaksinitiatieven die de afgelopen decennia zijn gelanceerd, zoals het rookverbod op openbare plaatsen in 2006.

Telegeneeskunde ontwikkelde zich naar aanleiding van de COVID-19 pandemie. In maart 2020 werd een teleconsultatieplatform opgezet, waardoor patiënten telefonisch of via videoconsultaties hun behandelende artsen, tandartsen of verloskundigen konden raadplegen. Een aanzienlijk aantal mensen in Luxemburg, 44% van de bevolking, meldde een medische teleconsultatie te hebben gehad in de eerste 12 maanden van de pandemie, wat hoger was dan het EU-gemiddelde. Als onderdeel van de lopende ontwikkeling in Luxemburg van een nationaal gezondheidsplan, dat in 2020 is gestart en bekend staat als “Gesondheetsdësch”, zal telegeneeskunde worden uitgebreid en geïntegreerd worden in de reguliere zorg. Dit zal naar verwachting bijdragen aan een betere toegang tot zorg, vooral op afstand, en heeft daarnaast ook economische implicaties. Met jaarlijkse groeicijfers in de digitale gezondheidsmarkt van bijna 10% biedt de groei van digitale geneeskunde ongetwijfeld aantrekkelijke mogelijkheden voor app-ontwikkelaars en aanbieders van digitale gezondheidsoplossingen in de komende jaren.

Om mogelijke tekorten aan zorgprofessionals op lange termijn aan te pakken, heeft Luxemburg verschillende initiatieven ondernomen om minder afhankelijk te zijn van buitenlandse zorgprofessionals en het beroep van arts en verpleegkundige aantrekkelijker te maken. Zo ging de eerste bacheloropleiding geneeskunde van start in 2021 en werd de gespecialiseerde medische opleiding uitgebreid op het gebied van oncologie en neurologie.

Wettelijk kader en regelgeving van het gezondheidszorgsysteem

In Luxemburg wordt het regelgevend kader en wettelijk kader van de gezondheidszorg bepaald door diverse wetten en regelgevingen die de organisatie, financiering en kwaliteit van de sector reguleren. Een voorbeeld hiervan is de Wet op de gezondheidszorgverzekering, die als basis dient voor het gezondheidszorgstelsel in Luxemburg. Volgens deze wet zijn alle inwoners van Luxemburg verplicht om een ziektekostenverzekering af te sluiten bij de Caisse Nationale de Santé (Nationale Zorgverzekering) om toegang te krijgen tot gezondheidszorgdiensten. Daarnaast zijn er verschillende regelgevende instanties en organisaties in Luxemburg die toezicht houden op de gezondheidszorgsector, waaronder het Ministerie van Volksgezondheid, het Luxembourg Institute of Health en de Caisse Nationale de Santé (CNS). Deze instanties dragen de verantwoordelijkheid voor het waarborgen van de kwaliteit, veiligheid en toegankelijkheid van de gezondheidszorg in Luxemburg. Naar aanleiding van de COVID-19 pandemie werd een nieuw Nationaal Gezondheidsobservatorium opgericht in Luxemburg in 2021. Dit observatorium zal een sleutelrol spelen in het verzamelen en analyseren van gezondheidsgegevens om zo beter voorbereid te zijn op toekomstige noodsituaties.

Voor de COVID-19-pandemie mochten medische consultaties in Luxemburg alleen plaatsvinden met de fysieke aanwezigheid van de patiënt. Nu heeft Luxemburg de deuren geopend voor teleconsultaties, waarbij niet alleen artsen, maar ook andere gezondheidswerkers hun expertise kunnen delen via digitale kanalen. Het zorgstelsel heeft zich aangepast en omarmt nu ook teleconsultaties als een waardevol onderdeel van de gezondheidszorg.

Luxemburg is uniek in de EU, gezien het momenteel geen eigen agentschap heeft voor de goedkeuring van geneesmiddelen (European Observatory, 2021). Dit brengt uitdagingen met zich mee op het gebied van farmaceutische onderhandelingen en een gebrek aan transparantie bij prijs- en vergoedingsbeslissingen. Ter vergelijking, in Nederland is het Zorginstituut Nederland (ZIN) verantwoordelijk voor het bepalen van de meerwaarde van nieuwe gezondheidstechnologieën en -behandelingen. De regering van Luxemburg heeft recent een conceptwetsvoorstel aangenomen dat de oprichting van een Nationaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten mogelijk maakt. Dit agentschap zal een breed scala aan verantwoordelijkheden hebben, variërend van het waarborgen van de kwaliteit en veiligheid van medicijnen tot het bepalen van prijzen en het beheren van klinische proeven. Op die manier zal de toegang tot medicijnen beter worden gegarandeerd. De vergoeding is momenteel afhankelijk van de ‘positieve lijst van medische producten’ die wordt gepubliceerd in het Officieel Publicatieblad. Deze producten zijn ingedeeld in drie verschillende categorieën, elk corresponderend met een specifiek vergoedingspercentage (40%, 80% of 100%). Generische geneesmiddelen spelen een belangrijke rol in het vergroten van de toegankelijkheid van medicijnen. Hoewel Luxemburg in 2014 een systeem van generische substitutie heeft ingevoerd, waarbij het goedkoopste generische alternatief wordt verschaft ongeacht het voorschrift van de arts, blijft het gebruik van generieke geneesmiddelen in het land relatief laag. Verder inzetten op generische middelen kan de totale kosten van de gezondheidszorg flink doen dalen.

Gezondheidsmarkt in de EU en internationaal

Binnen de Europese Unie zijn individuele lidstaten verantwoordelijk voor het ontwikkelen en implementeren van hun eigen nationale gezondheidszorgbeleid. De EU biedt een kader van richtlijnen en regelgeving die dienen als richtlijnen op een hoger niveau en moeten worden opgenomen in nationale wetgeving. Een opmerkelijk voorbeeld hiervan is de Verordening Medische Hulpmiddelen (Verordening (EU) 2017/745), ook bekend als de MDR, die de eisen vastlegt voor medische hulpmiddelen die worden gedistribueerd binnen de Europese interne markt.

Wat geneesmiddelen betreft, kunnen farmaceutische bedrijven de gecentraliseerde autorisatieprocedure volgen die wordt aangeboden door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). Deze procedure stelt fabrikanten in staat om autorisatie te verkrijgen voor alle lidstaten van de Europese Economische Ruimte (EU, IJsland en Noorwegen) door middel van een enkele aanvraag in te dienen. De Europese Unie streeft ernaar om als geheel samen te werken bij het bepalen van de waarde van nieuwe geneesmiddelen, met als doel de standaardisatie van prijsbepaling. Hoewel dit doel nog ver weg is, werken België, Nederland, Oostenrijk en Luxemburg al samen in dit opzicht binnen een organisatie genaamd Beneluxa. Het doel achter de Beneluxa-samenwerking is om gezamenlijk te onderhandelen met farmaceutische bedrijven over de prijzen van geneesmiddelen. Door samen te werken, streven deze landen ernaar om een sterkere positie te hebben bij prijsonderhandelingen en de kosten van geneesmiddelen te verlagen.

Medische hulpmiddelen kunnen in Luxemburg worden aangeboden indien ze een over een CE-markering bezitten. Deze CE-markering geeft aan dat het product voldoet aan de wettelijke vereisten en vrij kan worden verhandeld binnen de Europese Economische Ruimte.

Internationalisering en het belang van specialistische vertalingen

Luxemburg is een bloeiende microkosmos van Europese diversiteit en herbergt inwoners uit 170 landen die communiceren in ongeveer 80 verschillende talen. Buitenlanders en grensoverschrijdende pendelaars vormen bijna de helft van de bevolking. In de afgelopen jaren heeft Luxemburg een aanzienlijk aantal multinationale ondernemingen aangetrokken die het als hun hoofdkantoor hebben gekozen, naast verschillende EU-instellingen, -agentschappen en -organisaties. Met betrekking tot de gezondheidszorg bestaat een aanzienlijk deel van de artsen en verpleegkundigen in Luxemburg uit buitenlandse professionals, vanwege het gebrek aan binnenlandse opleidingsmogelijkheden en een vergrijzende beroepsbevolking. Bovendien worden veel Luxemburgse patiënten behandeld in het buitenland en vergoed door de Luxemburgse gezondheidszorg.

In dit kader is het belangrijk om te benadrukken hoe belangrijk gespecialiseerde vertalingen zijn. Vertalingen worden gebruikt voor het op de markt brengen van farmaceutische middelen, bij het indienen van registratiedocumenten bij autoriteiten, op patiëntenportalen, educatieve websites, informatiefolders, enzovoort. Een effectieve uitwisseling van informatie, inclusief vertalingen van wetenschappelijke publicaties en trainingsmateriaal, stelt zorgverleners in Luxemburg in staat om gebruik te maken van de beste praktijken uit verschillende delen van de wereld, wat de algehele kwaliteit van de zorg verbetert. Het is van cruciaal belang dat vertalingen nauwkeurig worden afgestemd op de specifieke doelgroep (experts, leken, autoriteiten, enzovoort) en voldoen aan de specifieke eisen van de tekst. Dit vereist gespecialiseerde vertalers met uitgebreide ervaring, expertise en taalgevoel.

Belangrijke talen voor de Luxemburgse markt zijn de officiële talen voor administratieve en juridische aangelegenheden, namelijk Frans, Duits en Luxemburgs. Frans wordt gebruikt voor het schrijven van wetgevingsdocumenten en heeft ook de voorkeur in de handel, hotels, restaurants en cafés. Het is ook dominant vanwege het grote aantal grensoverschrijdende pendelaars uit Frankrijk en België. Duits is traditioneel de voorkeurstaal voor de geschreven pers, hoewel het Frans terrein heeft gewonnen in traditionele dagbladen en bepaalde weekbladen. Aan de andere kant is Luxemburgs (Lëtzebuergesch) de meest gesproken taal op de radiostations en tv-kanalen van het land. Het is ook de voornaamste taal in politieke discussies en openbaar spreken. Verder zijn de belangrijkste talen Portugees en Italiaans, vanwege de grote migrantengemeenschap.

Conclusie

Luxemburg boekt aanzienlijke vooruitgang op het gebied van levensverwachting, het verminderen van vermijdbare sterfgevallen en preventieve geneeskunde. De bloeiende economie draagt bij aan een hoge levenskwaliteit. Zoals andere ontwikkelde landen wordt Luxemburg geplaagd door de gangbare beschavingsziektes, zoals hart- en vaatziekten en kanker. Ook een sterk alcoholgebruik en rookgedrag draagt bij aan vermijdbare sterfgevallen.

Luxemburg is een internationale hub, met inwoners uit 70 landen die 180 verschillende talen spreken. Desondanks is het afhankelijk van zijn buurlanden voor het aantrekken van zorgprofessionals. Dit heeft de ontwikkeling van telegeneeskunde gestimuleerd, vooral tijdens de COVID-19-pandemie, en heeft ook geleid tot de oprichting van een bachelorprogramma geneeskunde. Ook voor de autorisatie en prijsbepalingen van farmaceutische middelen vertrouwt Luxemburg op internationale instellingen. Dit gaf recent aanleiding tot de oprichting van nieuwe instantie die verantwoordelijk zal zijn voor de autorisatie en prijsonderhandelingen met farmaceutische bedrijven.

In dit diverse landschap spelen specialistische en nauwkeurige vertalingen een cruciale rol, of het nu gaat over het vertalen van farmaceutische ontwikkelingen of patiëntendossiers.

Bronnen

  • https://data.oecd.org/luxembourg.htm
  • WHO Regional Office for Europe, European Commission, European Observatory on Health Systems and Policies (2021), COVID-19 Health Systems Response Monitor – Luxembourg.
  • OECD/EU (2020), Health at a Glance: Europe 2020 –State of Health in the EU Cycle, Paris, OECD Publishing.
  • Lair-Hillion ML (2019), Etat des lieux des professions médicales et des professions de santé au Luxembourg: Rapport final et recommandations. Luxembourg, Sante et Prospectives, Luxembourg.
  • Ministry of Health (2020a), The teleconsultation platform and the patient telemonitoring tool MAELA: Digitalisation in the fight against the COVID-19 pandemic, Luxembourg.
  • OECD (2023), The future of telemedicine after COVID-19, OECD Policy Brief.
  • Regulation (EU) 2021/2282 of the European Parliament and of the Council of 15 December 2021 on health technology assessment and amending Directive 2011/24/EU (Text with EEA relevance)