Italië, het land van de prachtige kunst en heerlijke keuken, wordt ook gekenmerkt door een kwalitatief en toegankelijk zorgsysteem. Verken de eigenschappen hiervan in ons nieuwste blogartikel, waar we dieper ingaan op de gezondheidstrends en -initiatieven die dit land kenmerken.

Bevolking

Met een bevolking van ongeveer 60 miljoen mensen in 2021, neemt Italië de vierde positie in als het gaat om de meest bevolkte landen in Europa. Het land is verdeeld in 20 regio’s (waarvan één regio opgesplitst is in twee autonome provincies). Deze Italiaanse regio’s vertonen aanzienlijke variatie qua grootte, bevolking en economische ontwikkeling. Gedurende de afgelopen 25 jaar is de gemiddelde levensverwachting bij de geboorte gestaag toegenomen in Italië, met een hoogtepunt van 83,6 jaar in 2019, waarmee het op de tweede plaats stond in Europa. Echter, als gevolg van het aantal sterfgevallen door COVID-19 in 2020, daalde dit cijfer tot 82,4 jaar. Ter vergelijking, Nederland had in 2021 een levensverwachting van 81,5 jaar (2021, Eurostat). De belangrijkste oorzaken van overlijden in Italië zijn chronische aandoeningen zoals hart- en vaatziekten, kanker en sinds de COVID-19 pandemie, infectieuze ademhalingsaandoeningen.

Het gezondheidszorgsysteem wordt geconfronteerd met grote uitdagingen als gevolg van multimorbiditeit en chronische aandoeningen bij de oudere bevolking. Risicofactoren hiervoor, met name tabaksgebruik en ongezonde voeding, zijn belangrijke bepalende factoren voor sterfgevallen in Italië en zijn verantwoordelijk voor ongeveer een derde van alle sterfgevallen in 2019. Niettemin behoorde Italië vóór de opkomst van COVID-19 tot de EU-landen met de laagste sterftecijfers als gevolg van vermijdbare en behandelbare oorzaken, wat de doeltreffendheid van het gezondheidssysteem weerspiegelt.

Ondanks aanzienlijke verbeteringen in de gezondheidstoestand bestaan er wezenlijke regionale verschillen in levensstijlfactoren, gezondheidsproblemen en de beschikbaarheid en algehele kwaliteit van gezondheidszorgdiensten, vooral tussen de noordelijke en centrale regio’s ten opzichte van de zuidelijke regio’s. Deze discrepanties zijn merkbaar in bijna alle demografische en gezondheidsindicatoren voor zowel mannen als vrouwen, wat de economische en sociale ongelijkheid tussen het noorden en het zuiden van het land weerspiegelt.

De gezondheidsmarkt

In 1978 werd het Italiaanse Nationale Gezondheidssysteem (Servizio Sanitario Nazionale, SSN) opgericht dat alle burgers en wettelijke buitenlandse inwoners voorziet van universele dekking. Dit systeem is gekenmerkt door een nationaal vastgesteld pakket aan voordelen, dat wordt beheerd door de centrale overheid. Sinds de vroege jaren 1990 hebben regio’s aanzienlijke bevoegdheden gekregen op vlak van gezondheidsbeleid, wat resulteert in een sterk gedecentraliseerd systeem, vooral op gebieden zoals gezondheidszorgfinanciering en -verstrekking. Tijdens de COVID-19-pandemie werd dit wat teruggedraaid en speelde de nationale overheid een centrale rol bij het sturen van de respons van het gezondheidssysteem op de crisis. Dit omvatte gecentraliseerde coördinatie en versnelde besluitvorming op nationaal niveau, ondersteund door flexibele richtlijnen voor de regio’s.

In vergelijking met veel andere West-Europese landen geeft het Italiaanse gezondheidssysteem zowel per capita als percentage van het bbp minder uit. In 2019 bedroegen de gezondheidsuitgaven 8,7% van het bbp, wat iets onder het gemiddelde van de EU/Europese Economische Ruimte (EER) ligt. Nederland spendeert in vergelijking 14,5% van het bbp. De financiering komt voornamelijk van overheidsbronnen (74%), maar ook van privébijdragen (26%). Ondanks het lagere niveau van gezondheidsuitgaven vergeleken met het EU-gemiddelde, heeft het Italiaanse SSN aangetoond dat het over het algemeen effectief is in het bieden van toegang tot hoogwaardige behandeling tegen relatief lage kosten. Niettemin hebben jaren van kostenbesparende maatregelen geleid tot een aanzienlijke stijging van directe kosten voor patiënten. Maar liefst 89% van de stijging in particuliere bijdragen is hieraan te wijten. Bovendien stegen de wachttijden en werd er onvoldoende geïnvesteerd in gezondheidsinfrastructuur en technologie.

Er zijn in Italië grote regionale verschillen te zien in gebruik en kwaliteit van de zorg. Doorgaans ontvangen noordelijke regio’s, met een oudere bevolking, meer middelen. Er is ook sprake van aanzienlijke interregionale mobiliteit van patiënten die zorg buiten hun eigen regio zoeken. Dit geldt vooral voor patiënten uit zuidelijke regio’s die zorg in centrale en noordelijke regio’s zoeken. Hoewel het niveau van onvervulde behoeften vergelijkbaar is met het EU-gemiddelde, melden burgers uit armere zuidelijke regio’s vaker onvervulde medische zorgbehoeften dan mensen in de welvarendere noordelijke regio’s. Dit is meestal te wijten aan financiële redenen, wachttijden of reisafstanden.

Trends

In Italië is er sprake van een tekort aan zorgpersoneel, zowel artsen als verpleegkundigen. Hoewel de dichtheid van artsen bovengemiddeld is in vergelijking met de EU, namelijk 412 praktiserende artsen per 100.000 inwoners in vergelijking met het EU-gemiddelde van 397, vertoont het aantal artsen dat werkzaam is in openbare ziekenhuizen en eerstelijnszorg een dalende trend. Kenmerkend hierin is dat Italië in het verleden een grote migratie kende van medisch personeel door een overschot aan opgeleide zorgprofessionals. Deze migratie kent een stijgende trend, met 10% van nieuwe artsen en 14% van specialisten die naar het buitenland vertrekken. Verder ligt het aantal verpleegkundigen per 100.000 inwoners in Italië beduidend lager dan het EU-gemiddelde, namelijk 626 tegenover 835. Het vertrek van zorgprofessionals, gecombineerd met een stijgend aantal pensioneringen, zal het tekort in de komende jaren verder versterken.

In de afgelopen twee decennia is het aantal acute bedden in Italië gedaald van 422 per 100.000 mensen in 2000 naar 260 in 2019, vergelijkbaar met trends in andere OECD- en EU-landen en in lijn met de opzet om ziekenhuiszorg te verminderen ten voordele van de eerstelijnszorg. Deze daling heeft geleid tot een verschuiving naar meer poliklinische zorg als onderdeel van een bredere strategie om af te stappen van klinische opnamezorg. Het voornemen is om dit aantal nog verder terug te brengen tot 230 bedden per 100.000 inwoners.

De Italiaanse overheid hecht alsmaar meer waarde aan preventieve gezondheidszorg. Initiatieven die hiervan getuigen zijn vaccinatieprogramma’s, tabaksstop campagnes en het verhogen van patiëntenveiligheid. Digitalisering heeft ook aan belang gewonnen, met toenemende uitgaven voor elektronische medische dossiers in zorginstellingen. Hoewel er enige vooruitgang is geboekt, blijft de algehele innovatie op het gebied van digitale gezondheidstrajecten traag. Ondanks een stijgend aantal aanbestedingen voor digitale innovaties sinds 2016, hebben zorgbedrijven te maken met uitdagingen als gevolg van de complexe wetgeving.

Wettelijk kader en regelgeving van het gezondheidszorgsysteem

Het Ministerie van Volksgezondheid leidt de gezondheidszorgplanning door het definiëren van het nationale pakket aan voordelen, het stellen van langetermijndoelen, het monitoren van het SSN, en het medebesturen met regio’s en de Instituten voor Zorg en Wetenschappelijk Onderzoek (IRCCS’s). Regionale overheden zorgen voor de uitvoering van het nationale voordelenpakket door netwerken van zorgaanbieders te organiseren.

De wetgeving heeft in 2015 nieuwe normen vastgesteld om de ziekenhuiszorg te herorganiseren en een grotere integratie en continuïteit van zorg te bevorderen. Het beoogde doel is om de bestaande structuur te hervormen naar drie verschillende niveaus. De meest kostbare technologieën en meest complexe zorgdiensten zullen worden gecentraliseerd in “tweedelijns” ziekenhuizen, terwijl de minder complexe technologieën en ingrepen worden herverdeeld naar de “basis” ziekenhuizen. De implementatie is nog niet homogeen in het hele land: in 2021 waren sommige regio’s volledig in overeenstemming met de meeste bepalingen, terwijl andere ver verwijderd waren van de normen.

Het Italiaanse Geneesmiddelenbureau (Agenzia Italiana del Farmaco, AIFA) is de nationale autoriteit voor farmaceutische regulering in Italië. AGENAS is verantwoordelijk voor de beoordeling van medische hulpmiddelen. De Nederlandse variant hiervan is gekend onder de naam het Zorginstituut Nederland (ZIN) en is verantwoordelijk voor het beoordelen van de toegevoegde waarde van nieuwe gezondheidstechnologieën en behandelingen. Sommige regio’s in Italië hebben hun eigen initiatieven gelanceerd, wat fragmentatie in de Italiaanse gezondheidszorg verder vergroot. Een kans om ongelijkheden tussen regio’s aan te pakken, wordt geboden door de voorgestelde EU-health technology assessment (HTA) -verordening (Europese Unie, 2021) en Next Generation EU die het beoordelen van geneesmiddelen naar Europees niveau wil brengen. Het doel zou zijn om ongelijkheden in prijsstelling en vergoeding tussen alle Europese landen te verminderen en toegang tot nieuwe technologieën te faciliteren.

Gezondheidsmarkt in de EU en internationaal

Binnen de grenzen van de Europese Unie dragen afzonderlijke lidstaten de verantwoordelijkheid om hun eigen nationale beleid met betrekking tot gezondheidszorg te ontwikkelen en uit te voeren. De EU levert een alomvattend raamwerk van richtlijnen en voorschriften, welke fungeren als richtlijnen op een hoger niveau en geïntegreerd dienen te worden in nationale wetten. Een prominent voorbeeld hiervan is de Verordening Medische Hulpmiddelen (Verordening (EU) 2017/745), ook bekend als de MDR. Deze verordening stelt criteria vast voor medische hulpmiddelen die worden verspreid in de interne Europese markt. In het geval van medische hulpmiddelen is een CE-markering vereist voordat ze op de Italiaanse markt kunnen worden gebracht. Deze markering bevestigt dat het product voldoet aan de wettelijke eisen en vrij kan worden verhandeld binnen de Europese Economische Ruimte.

Wat betreft medicijnen, hebben farmaceutische ondernemingen de optie om gebruik te maken van de gecentraliseerde goedkeuringsprocedure die wordt aangeboden door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA). Door middel van deze procedure kunnen fabrikanten toestemming krijgen om hun medicijnen te verkopen in alle lidstaten van de Europese Economische Ruimte (EU, IJsland en Noorwegen) via één gezamenlijke aanvraag. Binnen de Europese Unie wordt gestreefd naar gezamenlijke evaluatie van de waarde van nieuwe medicijnen, met als doel een gestandaardiseerde prijsbepaling. Deze samenwerking heeft als doel een sterkere onderhandelingspositie bij prijsonderhandelingen en het verminderen van de kosten van medicijnen.

In lijn met inspanningen om de gezondheidszorg te verbeteren, heeft de Italiaanse regering het door de EU gefinancierde Recovery and Resilience Plan aangenomen dat tijdens de pandemie is ontworpen. Met een budget van 15,6 miljard euro voor de periode 2021-2026, is het doel om de eerstelijns- en gemeenschapszorg te versterken door investeringen in faciliteiten en digitalisering. Ook is er aandacht voor het upgraden van medische apparatuur en het trainen van personeel.

Internationalisering en het belang van specialistische vertalingen

Italië is een internationale hub in Europa met internationale, maar ook interregionale verschillen in taal en cultuur. Binnen deze context is het van groot belang om de vitale rol van gespecialiseerde vertaalwerkzaamheden te onderstrepen. Vertalingen vervullen een essentiële rol bij het lanceren van farmaceutische producten, het indienen van registratiedocumenten bij autoriteiten, op patiëntenportalen, educatieve websites, informatieve brochures en meer. Het nauwkeurig overbrengen van informatie, inclusief vertalingen van wetenschappelijke publicaties en trainingsmateriaal, stelt zorgverleners in Italië in staat te profiteren van beste praktijken uit diverse delen van de wereld, wat de algehele kwaliteit van de zorg ten goede komt. Het is uiterst belangrijk dat vertalingen nauwgezet worden afgestemd op de specifieke doelgroep (deskundigen, leken, autoriteiten, enzovoort) en voldoen aan de specifieke tekstuele eisen. Dit vraagt om gespecialiseerde vertalers met uitgebreide ervaring, expertise en een scherp taalgevoel.

Afgezien van het Italiaans, dat de officiële taal is, hebben ook het Frans, Duits en Sloveens een belangrijke invloed op de Italiaanse gezondheidsmarkt vanwege de aanwezigheid van aanzienlijke populatiegroepen die deze talen spreken. Daarnaast bestaat er een aanzienlijke gemeenschap van migranten afkomstig uit Balkanlanden, Spanje en Griekenland.

Conclusie

In een notendop, met zo’n 60 miljoen inwoners in 2021 is Italië een drukbevolkt land en staat het op de vierde plaats in Europa qua bevolkingsaantal. Het land bestaat uit 20 diverse regio’s, met verschillen in grootte, bevolking en economische ontwikkeling. Deze regio’s hebben flinke bevoegdheden, vooral in gezondheidszorgfinanciering en -verlening sinds de jaren 90, wat heeft geleid tot een vrij gedecentraliseerd systeem. Opvallende regionale verschillen zijn duidelijk te zien in bijna alle demografische en gezondheidsindicatoren, en dit weerspiegelt het economische en sociale verschil tussen het noorden en zuiden van het land.

Italië behoort tot de landen met de laagste uitgaven voor gezondheidszorg in Europa. Ondanks deze bescheiden uitgaven en de hoge levensverwachting, lijkt het zorgsysteem effectief te functioneren. Desondanks hebben recente kostenbesparende maatregelen geleid tot verhoogde kosten voor patiënten, langere wachttijden en beperkte investeringen in gezondheidsinfrastructuur en technologie. Bovendien staat Italië voor uitdagingen zoals een groeiend tekort aan medisch personeel, veroorzaakt door een aanzienlijke emigratie van hoogopgeleide zorgverleners en een toenemend aantal pensioneringen. Het land heeft echter ook aanzienlijke vooruitgang geboekt bij de beoordeling van de prijzen van farmaceutische producten, waarbij de focus steeds meer op Europees niveau ligt.

Binnen dit geheel spelen gespecialiseerde vertalingen een cruciale rol bij het overbrengen van de juiste boodschap, ongeacht of het nu gaat om medische richtlijnen, internationale overeenkomsten of farmaceutische producten.

Referenties 

  • https://data.oecd.org/italy.htm
  • de Belvis AG, Meregaglia M, Morsella A, Adduci A, Perilli A, Cascini F, Solipaca A, Fattore G, Ricciardi W, Maresso A, Scarpetti G. Italy: Health system review. Health Systems in Transition, 2022; 24(4): pp.i–203
  • Eurostat, 2021
  • Regulation (EU) 2021/2282 of the European Parliament and of the Council of 15 December 2021 on health technology assessment and amending Directive 2011/24/EU (Text with EEA relevance)
  • REPowerEU Plan COM(2022) 230 final. Brussels, 18.5.2022
  • Matteo Ricco et al. 2020 Challenges faced by the Italian medical workforce. The Lancet. 395:10229. doi: https://doi.org/10.1016/S0140-6736(19)33003-X